Πρωτογενές πλεόνασμα: το διαβατήριο για έξοδο από την κρίση;

Η φράση «πρωτογενές πλεόνασμα» ακούγεται όλο και πιο πολύ τον τελευταίο καιρό στο δημόσιο λόγο και παρότι είναι εύκολο να κατανοήσει κανείς την έννοιά της, είναι δύσκολο να αντιληφθεί τις συνέπειές της τόσο σε βραχυπρόθεσμό όσο και σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.  

Με σκοπό την καλύτερη κατανόηση του κειμένου, υπενθυμίζουμε πως το πρωτογενές πλεόνασμα προκύπτει όταν τα δημόσια έσοδα είναι περισσότερα από τις δημόσιες δαπάνες, εξαιρουμένων των τόκων που καταβάλλει μια κυβέρνηση για την εξυπηρέτηση των δανείων, που της έχουν χορηγηθεί στο παρελθόν. Στην περίπτωση την οποία σε μία οικονομία επιτυγχάνεται πρωτογενές πλεόνασμα, η διαφορά των εσόδων από τα έξοδα καταβάλλεται για την εξυπηρέτηση των δανείων.

Είναι όμως το πρωτογενές πλεόνασμα ο τρόπος να βγει η Ελλάδα από την κρίση; Με μια πρώτη ματιά, μοιάζει ασφαλώς θετικό για μια οικονομία (όσο και για ένα νοικοκυριό) να εισπράττει περισσότερα απ’ όσα ξοδεύει. Όμως, δεν είναι το παν. Αν η διαφορά μεταξύ εσόδων και δαπανών δεν είναι ικανή να καλύψει το ποσό των τόκων που πρέπει να καταβάλλει η κυβέρνηση, τότε μοιραία χρειάζονται νέα δάνεια.

Ας πάρουμε ένα απλό παράδειγμα: εάν ένα νοικοκυριό εισπράττει ετησίως € 100 και δαπανά τα 95, τότε το πρωτογενές πλεόνασμα ισούται με € 5. Αν όμως αυτό το νοικοκυριό έχει πάρει δάνειο ύψους € 100 με επιτόκιο 5%, τότε οι τόκοι που πρέπει να καταβάλλει ισούνται με € 5, άρα στην πραγματικότητα δεν περισσεύουν καθόλου χρήματα! Αν όμως το επιτόκιο είναι μεγαλύτερο (π.χ. 7%, άρα οι τόκοι θα είναι € 7), τότε θα χρειαστούν και επιπλέον € 2 ως δάνειο για την κάλυψη αυτού του ποσού. Το παραπάνω παράδειγμα –όσο απλοϊκό κι αν είναι- καταδεικνύει πως η ύπαρξη πρωτογενούς πλεονάσματος μπορεί να μη σημαίνει απολύτως τίποτα από μόνη της.

Ασφαλώς, για μια οικονομία είναι προτιμότερο το πλεόνασμα από το έλλειμμα, αλλά –όπως προείπαμε- δεν είναι το παν! Η ύπαρξη πρωτογενούς πλεονάσματος μπορεί να οδηγήσει υπό προϋποθέσεις σε μείωση του δημοσίου χρέους αλλά μόνο μακροπρόθεσμα.

Στον βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, το γεγονός ότι τα έσοδα υπερβαίνουν τις δαπάνες είναι καλή είδηση και λογικά θα οδηγήσει σε μείωση των επιτοκίων δανεισμού της ελληνικής οικονομίας, με αποτέλεσμα να ανοίγει ο δρόμος προς τις αγορές.

Όμως, σε καμία περίπτωση δεν επιτυγχάνεται ο κύριος στόχος της εξόδου από την κρίση και της ανάκαμψης της οικονομίας. Η εξυγίανση των δημοσιονομικών είναι μια επιτυχία και κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, όμως δεν είναι πανάκεια. Η ανάπτυξη της οικονομίας, η δημιουργία θέσεων εργασίας και η αντιμετώπιση της φτώχειας είναι οι στόχοι, που δεν θα επιτευχθούν αποκλειστικά και μόνο με επιτυχίες σε δημοσιονομικό επίπεδο.

 

Ο Αλέξανδρος Καρακίτσιος είναι υποψήφιος διδάκτωρ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Picture By: oktv.gr